Çoğu dalgıç nitrojen (azot) narkozu ya da derinlik sarhoşluğunu duymuştur, ancak ne olduğunu, ne sebeple gerçekleştiğini ve bu konuda ne yapacağını pek bilmez.
Nitrojen (Azot) narkozu veya daha doğru bir tanımla atıl gaz narkozu olarak tanımlanır. Nitrojen vücut tarafından kullanılmayan, yavaş ve atıl bir gazdır. Derin dalış
yaparken de dalgıçları etkiler ve kimi zaman sarhoşluğa sebep olur. Tipik olarak 30 metrede başlaması beklenen bu durumun, 20 metre altındaki dalışlarda da görüldüğü bilinmektedir. Ayrıca nefes ile alınabilen herhangi bir gazın, helyum gibi, birikiminin de aynı etkiye neden olduğunu iddia edilmektedir.
Özellikle ABD’de, bu sarhoşluk hissinin açken içilen martininin etkisi ile oluşan hissiyata benzetilmesi nedeniyle, “Martini Etkisi” veya “Martini Yasası” olarak da bilinmektedir. 20 metrenin altına yapılan her dalışta beklenebilecek bir durum olduğunu unutmamak gerekir.
Nitrojen Narkozu Belirtileri Nelerdir?
- Baş dönmesi (çok küçük bir hissiyatta bile durup durum değerlendirmesi yapılması gerekir)
- Duygusal tepkiler (anlamsız da gelse hissedebileceğiniz tepkileri muhakkak değerlendirin)
- Çoşku, sevinç, gurur hisleri
- Mutluluk (aşırı mutluluk verici hisler)
- Kaygı (endişe etmeye başlamak ve ilerleyen durumlarda kaygı ile yapılabilecek hatalar zinciri etkisini hiç ama hiç küçümsemeyin)
- Şiddetli durumlarda zayıflayan hareketler, uyuşukluk, görme bozuklukları, bilinç kaybı ve hatta ölüme bile neden olabilir.
Nitrojen Narkozundan Kimler Etkilenir?
Nitrojen narkozu, 20 metre altına yapılan dalışlarda tüm dalgıçları etkileyebilir. Narkoz şiddeti ise dalgıçtan dalgıca, dalıştan dalışa bile farklılıklar gösterebilir. Etkileri kişiye göre değişim gösterir.
Deneyim ile dalgıçlar nitrojen narkozunun etkilerini yönetebilir ve bunlarla baş etmeyi öğrenebilirler, ancak ne yazık ki günümüzde bilinen gerçek bir önleme yöntemi geliştirilememiştir.
Nitrojen Narkozu Neden Gerçekleşir?
Günümüzde nitrojen narkozunun nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak gazın vücudun dokularıyla, özellikle de lipit (Canlıların yapısında bulunan temel organik bileşiklerden biridir. Lipitler doymuş ve doymamış yağlar olarak ayrılır.) veya yağ dokuları ile reaksiyona girdiğine inanılmaktadır. Beyin, lipit dokularından meydan geldiği için gaz çoğunlukla beyin fonksiyonlarını etkiler ve sarhoşluk hissi yaşanır.
Derinlik arttıkça etkilerin şiddeti artar, çoğu dalgıç yaklaşık 30 metrede bu hissi hissetmeye başlar ve bu belirtiler yaklaşık 40 metrede şiddetlenir.
Dekompresyon rahatsızlığı ve oksijen toksisitesi riski ile birlikte, çoğu organizasyonda rekreasyonel dalış limitinin 40 metre olarak belirlenmesinin sebeplerden biri de budur.
Nitrojen Narkozunun bir Tedavisi Var mı?
Çare daha sığ derinliklere dönerek çözülecek kadar basittir. Ancak nitrojen narkozunun uzun vadeli etkileri hala tam olarak bilinmiyor.
Bununla beraber, sıklıkla oluşan aşırı duygular ve narkozun yol açtığı heyecan nedeniyle etkilenen dalıcı, etkilenmiş olduğunu anlayamayabilir, durumunu değerlendiremeyebilir. Bu sebeple derinliklerini azaltma kararı veremezler. Bu nedenle, dalış eşlerinin derin dalışlarda birbirlerine bakmaları ve nitrojen narkozunun işareti olabilecek herhangi bir karışıklık veya nadir davranışları izlemeleri önemlidir.
Bu sebeple dalış eşinizde belirtileri fark ederseniz; dalış eşinizin derinliğini azaltmasını sağlamayı ve olası panik olma durumunu karşı tedbirli olup dalış liderine veya var ise güvenlik dalgıçlarına haber vermeyi ihmal etmemeniz gerekir.
Asla yalnız başınıza dalış yapmayın! Nitrojen narkozu potansiyel olarak ağır bir durumdur, ancak şans eseri kolaylıkla yönetilebilir.
Derin dalış için yeni olan dalıcılar, dalışlarını deneyimli arkadaşları ve/veya dalış eğitmeni ile yapmalıdır. Oluşabilecek etkiler ile başa çıkabilecek yeterliliğe geldiğinizi düşünseniz bile bu etkilerin oluşturabileceği durumu kontrol edemeyebilirsiniz.
